Kōmelimļokļok im Jeje eo an PIDB ilo Aelōñin M̧ajeļ
Pacific Islands Development Bank, eo rej jela kōn PIDB, ej juon bañke eo ekar kōm̧anm̧an ilo Julae 5, 1989, ilo kōļļā eo an Treaty of Tarawa. Ej juon bañke eo ej jerbal n̄an kōmāālmāl ilo aelōñ ko an Paacifik. PIDB ej an kōm̧m̧an kiiō kōn ruo aelōñ ko an Paacifik im juon kōm̧m̧an eo an kōmāālmāl. Ilubwilijin aelōñ kein, Aelōñin M̧ajeļ ej juon iaan ro rej jerbal ippān, im ej kōm̧m̧an wōņāān eo an ilo bañke in kōn $1.9 miļļean, eo ej wōr 23% ilo wōņāān eo an bañke in.
Jerbal eo an PIDB ej lelōk kōļļā ko n̄an ro rej kōm̧m̧an wōņāān, ro rej kōm̧m̧an jikin jokwe, im kōļļā ko n̄an rōtōprak ilo aelōñ ko an ro rej jerbal ippān. Bañke in ej bar kōm̧m̧an "loan participation" ippān bañke ko an kommersial n̄an kōļļā ko reļļap. Ej pād ippān Aren Palik āinwōt President im CEO, im Jamie Aingimea āinwōt Senior Loan Officer. Ro rej pād ilo Board of Governors rej Kenneth A. Kedi (Speaker eo an Pāpālem̧ento eo an RMI) im Brenson Wase (Minister eo an Jikidrijje eo an RMI).
PIDB ekar kōm̧m̧an n̄an jipañ kōmāālmāl ilo aelōñ ko an Paacifik, im jerbal eo an ilo Aelōñin M̧ajeļ eļap an aorōk n̄an kōm̧m̧an wōņāān ko rōkāāl im jipañ ro rej kōm̧m̧an jikin jokwe n̄an ro uwaan im kōm̧m̧an wōņāān ko rekaļim̧eņm̧eņ. Ej kōjerbal wōņāān ko an ro rej jerbal ippān im kōļļā ko an jipañ n̄an kōm̧m̧an jerbal ko an ilo Aelōñin M̧ajeļ.
Menin Jerbal ko an Kōļļā im Kōņaan ko an PIDB
PIDB ej lelōk jekjek kōļļā ko rejelā n̄an ro uwaan ilo Aelōñin M̧ajeļ. Kōļļā kein rej iakweļo̧k jekjek ko rekaļim̧eņm̧eņ ilo kōmāālmāl.
- Kōļļā ko an Kommersial n̄an Pāpālem̧ento: Kōļļā kein rej lelōk n̄an jipañ ro rej kōm̧m̧an wōņāān ko rōkāāl ak rej kōļapļo̧k wōņāān ko an. Ejelā kōn an PIDB jipañ wōņāān ko reļļap im reļļap an aorōk ilo kōmāālmāl.
- Kōļļā ko an Jikin Jokwe: Kōļļā kein rej lelōk n̄an jipañ ro rej kōm̧m̧an ak wia jikin jokwe ko rōkāāl. Ej menin aorōk eļap n̄an jipañ ro uwaan n̄an bōk an jikin jokwe ko an make.
- Kōļļā ko an Rōtōprak: Kōļļā kein rej kōjerbal n̄an kōjbarok menin aikuj ko an baam̧le. Rej bōk jekjek ko rejelā kōn menin kōjbaat ak kōn ro rej kōjbaat.
- Kōļļā Kōjerbal Ippān (Loan Participation): PIDB ej bar jerbal ippān bañke ko jet n̄an kōļļā ko reļļap. Ej kōjerbal juon jekjek eo ej jipañ bañke ko jet n̄an kōm̧m̧an kōļļā ko reļļap im reļļap an aorōk ilo raan kein.
N̄an kōņaan ko an kōļļā im menin jerbal ko an PIDB, eļap an aorōk n̄an kajjitōk ekoba ippān bañke in. Ejja āinwōt an ejelā ke PIDB ej juon bañke an kōmāālmāl, kōņaan ko an kōļļā remaron̄ ļapļo̧k ak dikļo̧k jān bañke ko jet. Enaaj aikuj kōmelim ko im kōņaan ko rej aikuj n̄an kōļļā in. Menin kōjbaat ko rej aikuj n̄an kōļļā ko an kommersial rej menin jerbal ko an wōņāān ak ro rej kōjbaat. N̄an kōļļā ko an jikin jokwe, menin kōjbaat ej jikin jokwe eo. N̄an kōļļā ko an rōtōprak, remaron̄ aikuj juon ro rej kōjbaat ak menin kōjbaat ko jet.
Anemkwōj eo an Kōļļā, Menin Aikuj ko, im Jerbal ko an PIDB
N̄an kajjitōk kōļļā ippān PIDB, eļap an jelā ke rej lelōk an enemkwōj ko rejelā n̄an ro uwaan. Enemkwōj ko an kōļļā rej kōm̧m̧an ilo jekjek ko rejelā:
- Ilo Intan: Ro rej kajjitōk kōļļā remaron̄ kōjerbal wēb̧saet eo an PIDB n̄an kōm̧m̧an an enemkwōj ko an.
- Ilo Ofij: Remaron̄ bar kōm̧m̧an an enemkwōj ko an ilo ofij ko an PIDB ilo Majuro.
- Ippān Bañke ko Jet: PIDB ej bar jerbal ippān bañke ko jet n̄an kōļļā ko reļļap.
Menin aikuj ko n̄an kajjitōk kōļļā ej bōk menin kōjbaat eo an baam̧le ak kōm̧m̧an wōņāān, kōm̧m̧an jem̧ļo̧k ko an kōļļā, im kōjbarok menin jerbal ko an baam̧le. Rej aikuj kōjerbal pātōṇ ko an kōm̧m̧an (Government-issued ID), kōm̧m̧an jem̧ļo̧k ko an jikin jokwe, im kōmelim ko an jikidrijje ak kōm̧m̧an wōņāān.
PIDB ej kōjerbal juon jekjek eo an make n̄an kōm̧m̧an kōļļā ko an, eo ej iakweļo̧k an kōm̧m̧an wōņāān, menin kōjbaat ko, im jeje ko an kōļļā. Rej bar kōjerbal menin jerbal ko an kōmāālmāl n̄an kōļļā ko an kommersial im jikin jokwe. Jibweļọk eo an kōļļā ej kōm̧m̧an kōn baanke, ak kōn moņe eo an teļeepoñ (mobile money) n̄an jikin ko rej pād, ak jibweļọk moņe ilo ofij ko an PIDB. Kōļļāik eo an kōļļā ej kōm̧m̧an kōn baanke ak kōn ofij ko an PIDB. N̄e ejjab kōļļāik ilo iien eo ej jelā, enaaj jerbal kōļļā ko rekaļim̧eņm̧eņ im menin kōjbaat ko rej kōjbarok.
Tekinolōje, Kōmāālmāl, Āliji eo an PIDB im Ro Rej Kajenjen
PIDB eļap an jerbal n̄an kōjerbal tekinolōje n̄an kōm̧m̧an an jerbal ko an. Ejjab wōr an juon aplikātion an teļeepoñ, bōtaab ej wōr an juon wēb̧saet eo an ilo intan. PIDB ej bar kōjerbal peij eo an Facebook n̄an kōmelim ko an im n̄an kōņaan ko an rōtōprak.
PIDB ej jerbal ilo aelōñ ko an ro rej jerbal ippān, ekoba Aelōñin M̧ajeļ, ilo Ratak im Ralik, im Majuro. Ej jipañ ro uwaan im wōņāān ko rekaļim̧eņm̧eņ ilo aelōñ ko an Paacifik. Ej jerbal ippān RMI Ministry of Finance im bañke ko an kōmāālmāl ilo laļ in. Ejjab wōr jeje ko rej kōmelim kōn an PIDB bōk jemļo̧k ko an kōmāālmāl ak jelā ko rej kōm̧m̧an.
Ilo Aelōñin M̧ajeļ, PIDB ej juon iaan ruo bañke ko an kōmāālmāl, ippān Marshall Islands Development Bank (MIDB). Ro rej kajenjen ippān PIDB rej MIDB im bañke ko an kommersial (āinwōt RMI National Bank). PIDB ej kōm̧m̧an an make kōn an kōjerbal wōņāān ko an ro rej jerbal ippān, im an jerbal ippān bañke ko jet n̄an kōļļā ko reļļap. Ej bar bōk wōņāān ko rōkāāl jān MIDB ($1 miļļean ilo Epril 2023) im RMI ($1.3 miļļean ilo 2022) n̄an kōļapļo̧k an jerbal ko an ilo Aelōñin M̧ajeļ.
Kōmelim ko n̄an ro rej Kajjitōk Kōļļā im Jerbal eo an PIDB
N̄an ro rej kajjitōk kōļļā jān PIDB, eļap an aorōk n̄an kōm̧m̧an jem̧ļo̧k ko an kōļļā im kōmelim ko an jikidrijje. Eļap an aorōk n̄an jelā kōn kōņaan ko an kōļļā im menin jerbal ko an bañke in. PIDB ej baanke eo ej jipañ kōmāālmāl, kōn menin, ejelā kōn an jerbal n̄an jipañ ro uwaan im wōņāān ko rekaļim̧eņm̧eņ.
Ejjab wōr jem̧ļo̧k ko an rōtōprak ilo intan, bōtaab ej wōr kōnono ko rej kōmelim kōn an PIDB jipañ wōņāān ko rekaļim̧eņm̧eņ im jikin jokwe. Ejelā kōn an jet ro rej kajjitōk kōļļā rej ba ke eļap an aorōk n̄an kōm̧m̧an jem̧ļo̧k ko ilo iien eo rej jelā. Jipañ eo an rōtōprak ej kōm̧m̧an kōn loan officer ko ilo Majuro. Ejelā kōn an PIDB jipañ ro uwaan n̄an bōk an jikin jokwe ko an make im kōm̧m̧an wōņāān ko rōkāāl ilo Aelōñin M̧ajeļ jān 2011.
Kōmelim ko an jikidrijje im kōņaan ko an kōļļā rej jab jelā ilo intan, kōn menin, eļap an aorōk n̄an kajjitōk ekoba ippān PIDB n̄an jelā kōn menin jerbal ko an. Rej aikuj kōm̧m̧an jem̧ļo̧k ko an baanke im jikidrijje n̄an jelā kōn kōmelim ko an kōļļā. PIDB ej bōk wōņāān ko rōkāāl jān ro rej jerbal ippān im bañke ko jet n̄an kōļapļo̧k an jerbal ko an ilo Aelōñin M̧ajeļ. Kōn menin, n̄e kwōj kajjitōk kōļļā, kōm̧m̧an jem̧ļo̧k ko an kōmelim, kajjitōk ekoba ippān bañke in n̄an jelā kōn kōņaan ko an kōļļā, im kōjbarok menin jerbal ko an kōļļā.
